De Edelweiß groeit op ruige rotsen en steile hoogten. Maar waarom blijft juist deze Alpenbloem ons zo fascineren?
Is het de stervormige bloem die schittert als een sieraad? De kleine knopjes, als parels op een broche? Of het fluweelzachte vilt van de lancetvormige blaadjes, met hun zilveren glans?
Waarom is, tussen alle prachtige bergbloemen, juist de Edelweiss zo beroemd geworden?
Daarover kan eigenlijk alleen maar gespeculeerd worden.
Op de hele wereld is er geen plant die zó mysterieus is.
Niets is zo populair als handelsmerk en zo kenmerkend als de geliefde Leontopodium alpinum. Wat de tulp en de klomp zijn voor Nederland, is de Edelweiss voor Oostenrijk en andere Alpenlanden.
Als je even de moeite neemt kun je in een korte tijd al een hele lijst samenstellen in verschillende branches waarin de Edelweiß voorkomt.
Een paar voorbeelden; er zijn Edelweiß lucifers, Edelweiß kaas, Edelweiß bier. Maar er is ook een Villa Edelweiß, Pension Edelweiß of Resort Edelweiß. Er is een luchtvaartmaatschappij in Zwitserland met de naam Edelweiß Air. In de volksmuziek kom je het Edelweiß Trio tegen. Lederhosen met Edelweiß stiksel.
Kussens, klederdracht sokken voorzien van de Edelweiß
Op het beroemde schilderij van Winterhalter zien we de zelfs de Sisi Sterne, diamantensterren, die keizerin Sisi in haar haar droeg stellen de Edelweiß voor.Maar ook is de Edelweiß afgebeeld op een 2 eurocent muntje.
Het embleem van de Alpenvereniging, het embleem van de Bergreddingsdienst, de Duitse Bergwacht.
Laten we vooral niet de bezongen variant vergeten, het beroemde lied ‘Edelweiß’ uit de film The Sound of Music.
Kortom de Edelweiß is van iedereen die iets met de bergen te maken hebben.
De Edelweiß is een echt icoon van de Alpen.
De Leontopodium alpinum behoort tot de composietenfamilie komt oorspronkelijk niet uit de Alpen noch uit Europa.
De Edelweiß komt van oorsprong van de hooggelegen steppen in midden-Azië en Mongolië.
Van daaruit zou een voorouder van deze Alpenbloem na de laatste ijstijd in de Alpen terecht zijn gekomen.
‘Leeuwenpoot’ – is de lettelrijke vertaling van Leontopodium – een lang tijd werd de plant ook ‘wolbloem’ genoemd.
Pas vanaf het midden van de 19e eeuw, ongeveer tegelijkertijd met het begin van het bergtoerisme, kreeg de ‘Leeuwenvoet’ de elegante naam ‘Edelweiß’.
Alleen in het Salzburgerland in Pinzgau en Pongau en vooral ook in het Zillertal en Pustertal zou deze naam voor de heilzame plant uit het hooggebergte al langer gebruikelijk geweest zijn.
De heilzame werking was bekend bij de boeren, ze rookten bijvoorbeeld hun stallen uit met deze kruidige plant uit het hooggebergte en maakten van de bloem een extract om diarreeziekten van het vee te genezen.
Maar ook voor menselijke kwalen werd de Edelweiß ingezet.
Vooral een mengsel van Edelweiß, melk en honing zou heel goed helpen tegen buikpijn.
Meer als 40 inhouds- en werkzame stoffen zijn aangetroffen on de plant volgende recent onderzoek.
Niet alleen in de plantenheelkunde maar ook in de cosmetica past men de ontstekingsremmende en antibacteriële eigenschappen toe.
Een extract van Edelweiß in bijvoorbeeld zonnebrandcr1emes zou de beste bescherming kunnen geven.
Dat is ook niet zo verwonderlijk want de Edelweiß gedijt op een hoogte van 1800 tot 3000 meter het beste.
De winterharde plant is niet veeleisend, een arme kalkrijke grond en matige droogte, dat heeft de Edelweiß het liefste. Maar vooral ook veel zonlicht.
Omdat de Uv-straling van de zon op grote hoogte intensiever is dan in het dal heeft de Koningin van der bergwereld een bijzondere ‘vacht’.
Duizenden kleine, wollige, viltachtige haartjes bedekken de bladeren en absorberen alle schadelijke Uv-stralen met hun dons.
Zo wordt de Edelweiß beschermt tegen zonnebrand en tegelijkertijd ook beschermd tegen uitdroging.
Dat Edelweiß alleen groeit op steile berghellingen en ruige rotsen is niet helemaal waar.
Wellicht heeft het een of ander toeristenbureau of zelfs een literair aan het ontstaan van deze legende meegewerkt.
In de tijd dat het spoorwegnet werd gebouwd konden steeds meer mensen naar de bergen reizen in het midden van de 19e eeuw. De Edelweiß werd toen veel geplukt en kon eigenlijk alleen nog overleven op steile berghelling en ruige rotsen, deze plaatsen waren moeilijk bereikbaar voor de mens.
Zo heeft de Edelweiß bijgedragen aan haar eigen mythe.
De Edelweiß werd lang voor de 19e eeuw beschouwd als symbool voor de liefde.
Tot op de dag van vandaag overtroeft het de roos als symbool voor gevoelens.
De zilveren bloem staat voor onvoorwaardelijke inzet, onbeschroomde moed, heldhaftige onbevreesdheid.
Iedereen die, met gevaar voor eigen leven, voor zijn geliefde van de steile rots, de koningin van de bergwereld plukt moet werkelijk liefhebben,
Het is daarom niet zo vreemd, dat menig mens de Edelweiß, die hun geliefde moedig van de bergwand heeft geplukt, in een amulet levenslang droegen als halsketting.
Zelfs dan behoudt de Edelweiß jarenlang haar kleur en haar vorm.
In Azië waar de Edelweiß oorspronkelijk vandaan komt wordt deze bloem niet voor niets de ‘eeuwige bloem’ genoemd.
In Frankrijk en Italië wordt de Edelweiß ‘de Ster van de Alpen’ genoemd.
Sinds 2000 wordt deze zeldzame wilde Alpenbloem ook gekweekt voor de tuin.
De plant moet in de volle zon kunnen staan. Verder wil ze graag een kalkrijke grond, met steentjes, zand en een beetje leem, ook composiet is prettig voor de Edelweiß.
Gebruikt vooral geen bloemenmest. Veel water heeft plant ook niet nodig.
Bescherm je Edelweiß ook tegen slakken.
Als snel geeft de Edelweiß een zoete geur af en lokt zo veel insecten.
Wil je dan een Edelweiß plukken voor je lief hoef je in ieder geval geen halsbrekende toeren uit te halen.
Het kan je in de Alpenlanden zelfs een flinke boete opleveren.